Σπήλαιο των Λιμνών...Υδάτινη μαγεία στα Καλάβρυτα

Ενα αριστούργημα της Φύσης, αυτό το σπήλαιο - θαύμα είναι γεμάτο λιμνούλες, καταρράκτες και βεβαίως σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Οποτε περνάω από τα Καλάβρυτα το επισκέπτομαι. Οχι μόνον επειδή πάντοτε ανακαλύπτω κάτι που δεν είχα προσέξει την προηγούμενη φορά, αλλά και γιατί δεν χορταίνω αυτήν την «απόκοσμη» ομορφιά του
Κείμενο: Ντίνος Κιούσης, φωτογραφίες: Γιώργος Αβαγιανός
Το Σπήλαιο των Λιμνών βρίσκεται σε απόσταση 16 χιλιομέτρων από τα Καλάβρυτα, κοντά στο χωριό Καστριά, σε 804 υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας. H ιδιαιτερότητα του σπηλαίου είναι πως διατηρεί στάσιμα νερά σε 13 κλιμακωτές λιμνούλες - και εκεί οφείλει και την ονομασία του. Βεβαίως, τα νερά είναι λίγα και στάσιμα τους καλοκαιρινούς μήνες και πολλά και ρέοντα το χειμώνα...
Το εξερευνημένο μήκος του σπηλαίου ανέρχεται στα 1.980 μέτρα, χωρίς να αποκλείεται και περαιτέρω συνέχισή του. Το πλάτος του εξερευνημένου τμήματος κυμαίνεται από 3 έως 15 μ. και μόνο σε δύο σημεία περιορίζεται στο 1 μέτρο, ενώ η συνολική επιφάνειά του υπολογίζεται σε 20.000 τ.μ. Το ύψος της οροφής του κυμαίνεται από 10 έως 30 μέτρα και σε δύο μόνο σημεία χαμηλώνει στο 1,5 μέτρο.
Η τυπική θερμοκρασία του κυμαίνεται από 12,5°C έως 14,5°C κατά τη χειμερινή και θερινή περίοδο αντίστοιχα, ενώ οι τιμές για την υγρασία είναι 96% και 89% και για τη θερμοκρασία νερού 13° C και 25°C.
Μεταξύ των διαδοχικών κλιμακωτών λιμνών έχουν αναπτυχθεί -με τη συνεχή, επί χιλιάδες χρόνια, εναπόθεση σταλακτιτικής ύλης- πρωτότυπα λιθωματικά φράγματα ύψους μέχρι και 4 μ., που καθιστούν το σπήλαιο «Των Λιμνών» μοναδικό στο είδος του στον κόσμο.


Το σπήλαιο χωρίζεται σε τέσσερα τμήματα. Το πρώτο είναι διώροφο και αποτελείται από δύο επιμέρους τμήματα συνολικού μήκους 90 μ. Το ένα, μήκους 65 μ. (μετρούμενο από το στόμιο του σπηλαίου), που στην αρχή είναι κατηφορικό και μετά οριζόντιο, αντιστοιχεί στον «κάτω όροφο». Το τμήμα αυτό αποκλείστηκε από την τουριστική αξιοποίηση, επειδή παρουσιάζει σοβαρό αρχαιολογικό, παλαιοντολογικό και παλαιοανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Ανακαλύφθηκαν εκεί οστά ανθρώπου και διαφόρων ζώων, μεταξύ των οποίων και ιπποπόταμου, τεράστιας παλαιοντολογικής αξίας. Το άλλο, μήκους 25 μ., που αποτελεί την αρχή του «πάνω ορόφου», είναι ανηφορικό και δύσβατο, διαχωρίζεται δε από τον «κάτω όροφο» με αναβαθμίδα ύψους 9 μ.

Η ανάβαση επισκεπτών από το σημείο εκείνο αποκλείστηκε. Για την απομόνωση ολόκληρου του πρώτου τμήματος ανοίχτηκε στα πλάγια του σπηλαίου τεχνητή σήραγγα εισόδου, μήκους 50 μ., η οποία οδηγεί κατευθείαν στο δεύτερο όροφο. Το δεύτερο τμήμα έχει μήκος 200 μ. και είναι στην αρχή οριζόντιο, ενώ στη συνέχεια είναι ανηφορικό. Το μεγαλύτερο μέρος του σε ορισμένα σημεία είναι ξηρό και σε άλλα λασπώδες. Στο υπόλοιπο μέρος, σε περιόδους παρατεταμένων βροχοπτώσεων, σχηματίζονται προσωρινές λίμνες, που δεν κρατάνε για πολύ τα νερά. Ενα μέρος από αυτά εξατμίζεται, ενώ ένα άλλο διαφεύγει σε χαράδρες και ρουφήχτρες στα έγκατα της γης.

Το τρίτο τμήμα, το κεντρικό, που επίσης έχει δύο ορόφους, είναι λιμναίο και έχει μήκος 550 μ. Το τμήμα αυτό παρουσιάζει και το μεγαλύτερο τουριστικό ενδιαφέρον. Ολες οι αίθουσες είναι στολισμένες με ποικιλόμορφα και πολύχρωμα σταλακτιτικά και σταλαγμιτικά συμπλέγματα, ενώ από τις πανύψηλες λαβυρινθώδεις στοές κρέμονται «πολυέλαιοι», «μέδουσες» και «παραπετάσματα», που καθρεπτίζονται στα γαλήνια νερά των 13 μόνιμων λιμνών, δημιουργώντας μία φαντασμαγορία απερίγραπτου κάλλους. Το τέταρτο τμήμα, το τελευταίο, έχει συνολικό μήκος 1.140 μ., αλλά μόνο τα τελευταία 150 μ. παρουσιάζουν εντυπωσιακό διάκοσμο. Το τμήμα αυτό όμως δεν προσφέρεται για αξιοποίηση, επειδή παρουσιάζει κατολισθήσεις σε μεγάλη έκταση.


Παρ' όλο που το φυσικό στόμιο και το αρχικό τμήμα του σπηλαίου, που ονομάστηκε αργότερα «κάτω όροφος», ήταν γνωστά από την αρχαιότητα, το κυρίως σπήλαιο ανακαλύφθηκε μόλις το 1964 από κατοίκους των Καστριών. Η πρωτοβουλία ανήκει στον Βασίλη Αθ. Τεμπέλη.

Tα πρώτα έργα αξιοποίησης άρχισαν το 1981 από τον ΕΟΤ, ενώ το 1985 ο ΕΟΤ παραχώρησε στην κοινότητα Καστριών το σπήλαιο με όλες τις εγκαταστάσεις προκειμένου να συστηθεί κοινοτική επιχείρηση για να αξιοποιηθεί περαιτέρω.

Για την ιστορία, κατά τον Παυσανία, στο σπήλαιο αυτό βρήκε ο Μελάμπους τις κόρες του βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου, που είχαν τρελαθεί και τις πήγε στους Λουσούς, στον ναό της Αρτέμιδας και τις εθεράπευσε.

Σήμερα το σπήλαιο είναι ανοιχτό καθημερινά και λειτουργεί ως Κοινοτική Επιχείρηση Καστριών «Σπήλαιο Λιμνών».

(Ολα τα στοιχεία τα πήρα από το πολύ καλό βιβλίο του τέως προέδρου της Κοινοτικής Επιχείρησης Γεωργίου Β. Γκλαβά Οδοιπορικό στο Σπήλαιο «των Λιμνών».)